-
1 предупреждать
-
2 предупредить
совер.предупредить об опасности – тасы тыххæй рагфæдзæхст бакæнын
предупредить события – цаутæй фæраздæр уын
3. (предотвратить) нæ бауадзынпредупредить пожар – зынгирвæзт нæ бауадзын
-
3 за
фæстæ, фæдыл, фалеза горами – фæсхох
за дверью – фæсдуар
за рекой – донæн фале
за кроватью – сынтæджы фæстæ
я шёл за ним – йæ фæдыл цыдтæн
друг за другом – кæрæдзи фæдыл
2. (перед, около) раз, цур, уæлхъусза столом – фынджы раз
за работой – куысты уæлхъус
за три года – æртæ азы дæргъы
4. (раньше) раздæр, агъоммæза два месяца до начала занятий – ахуыры райдайæнæй дыууæ мæйы раздæр
работать за двоих – дыууæйы бæсты кусын
6. для выражения объекта действия передается направ. п. на -мæ и местн. внешним п. на -ыл :пойти за водой – донмæ ацæуын
смотреть за детьми – сывæллæттæм цæст дарын
взять за руку – къухыл рахæцын
беседа зашла за полночь – ныхас фæсæмбисæхсæвмæ адаргъ и
борьба за свободу – сæрибарыл тох
сражаться за родину – райгуырæнбæстæйы сæрыл хæцын
7. (по причине, ради) тыххæй, руаджыза что? – цæй тыххæй?
его ценят за ум – йæ зонды руаджы йын аргъ кæнынц
8.: купить за сто рублей – сæдæ сомæй балхæнын9.: голосовать за кого-л. – хъæлæс дæттын искæй тыххæй -
4 поспорить
-
5 какой
мест.1. вопр. цавæр, цыхуызæн, цымыггаг, цы, кæцыкакая польза нам от ней? (Пушкин) – цы пайда нын дзы ис?
каких холмов, какой долины ты украшением была? (Лермонтов) – кæцы къуылдымтæн, кæцы фæзæн сæ фидыц ды уыдтæ?
2. воскл. цы, цавæркакие у нæ глаза! – цы цæстытæ йын ис!
3. относ. кæцы, чи, кæйчудеса, каких я раньше не видел – раздæр кæй нæ федтон, ахæм диссæгтæ
какой он ученый? – цæй ахуыргонд у?
-
6 пророчествовать
несовер. пехуымпариуæг кæнын, раздæр дзурын -
7 спешить
несовер. тагъд кæнын, тындзынчасы спешат – сахат раздæр цæуы
-
8 уговорить
совер. сразы кæнын, æрхатынмы уговорили его вернуться – æрхатыдтам æм цæмæй раздæха
См. также в других словарях:
раздæхын — ↑ здæхын, ↔ раздахын Хуымæтæг, аразгæ, æдзæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: раздæхынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: раздæхæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: раздæхæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Н … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
Лæппу кæнын — см. Лæппу кæнын – перевод Лæппу кæнын – ирон адæмы æппæты рагондæр æгъдæуттæй иу (лæппу кæнын хъуыддагыл æмбæлæм ирон Нарты эпосы дæр). Кæд тынг рагон æгъдау у, уæддæр дзы тынг стæм пайда кодтой. Лæппу кæнын æгъдауæй куыд аразгæ хæстæгдзинад… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ТУГÆЙ ОМЫН КÆНЫН — Амарын, кæнæ тынг бафхæрын, тынг смаст кæнын. Сидзæрæн комдзаг йæ дзыхæй исынц, – хатгай йæ, зонын, тугæй фæомынц. Райсгæ æххуысæй стыр бынтæ скодтой. (Х. 1994, 6.) Науæд дæ горæты милицимæ куы адæттин, уæд дын уым фысым фæуаиккой, дæ раздæры… … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХЪАРУ ÆМБЫРД КÆНЫН — см. ТЫХ ÆМБЫРД КÆНЫН Улæфын; хъару цас амоны, уыййас сархайын. Ахмæт йæ хъару æрæмбырд кодта, йæ топпы астæу фæхæцыд, фосы размæ базгъордта æмæ сæ фæстæмæ раздæхта. (Гæдиаты С. Айссæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
БÆНДÆНЫЛ ХУРТУАН КÆНЫН — Сæрæн уæвын. Астæуккаг Туалты, Тырсыгомы, Кокайтæй иу лæг адгур бацыд иæ сыхагмæ. Уый йын йæ къух нæ сарæзта. Цалдæр боны фæстæ уый йæхæдæг уыдонмæ адгурмæ бацыд, бæндæнмæ, æмæ йын ратта ахæм дзуапп: «Хуртуан ыл ныккодтон». Адгур фæхъыг, нæ… … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆРДÆЛХÆНÆН НЫХАС КÆНЫН — Искæй зæрдæ, ахаст химæ здахын. Исты зæрдæлхæнæн ныхас ын куы загътаин, уый дæр æй бафæндыд, фæлæ Софрон фæраздæр. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
УДАИСТÆЙ НЫХАС КÆНЫН — Тыхстæй тагъд тагъд дзурын. Чысыл раздæр Иналимæ удаистæй кæй ныхас кодта, уый дæр дзы æрбайрох. (МД. 1985, 8.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХИ НÆ ФÆХЪÆСТÆ КÆНЫН — Ницы ацаходын, аназын. Дæ туджы дыууæ бонгæн хуымзæххыл цы хор æрзайа, уымæй æз мæхи нæ фæхъæстæ кæндзынæн. – Хуыбылоны хъарджытæм... Борнæф... раздæхт. (Биазырты Д. Гæнах.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
фæраздæх-баздæх кæнын — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
Александр Великий — АЛЕКСАНДРЪ ВЕЛИКІЙ или МАКЕДОНСКІЙ, сынъ Филиппа, царя македонскаго и Олимпіи, дочери эпирскаго царя Неоптолема, род. въ Пеллѣ, столицѣ Македоніи, въ 356 г. до Р. Х. Съ ранней молодости А. отличался силою, крѣпостью и величественной красотой и… … Военная энциклопедия
Знамя — (древ. рус. стягъ, прапоръ, бунчукъ, хоругвь; древ. римское manus, signa, sexilla, со временъ христіанства labarum; франц. enseigne, drapeau, oriflamme, Bannière, étendard, Pavilion, pennon, нѣм. Fahne, Banner, Panier). Въ наст. время З. въ… … Военная энциклопедия
